Hier is alle informatie te vinden die nodig is om carbid te schieten. Hoe ermee te starten en hoe je je vrienden af kunt troeven met de hardste knal. Met andere woorden de ultieme handleiding.
Bij het carbid schieten gebeurt dit in een bus; door de bus af te sluiten met bv een bal, schiet de bal ver weg. Wellicht het leukste is de bijbehorende luide knal. Ook de prijs is leuk (12 ct), vergeleken met knal vuurwerk.
Carbid valt niet onder het vuurwerkbesluit, maar dat betekent niet dat er zomaar overal afgevuurd mag worden. Meestal wordt alleen op oudejaarsdag geschoten, maar ook dan op gezette tijden en plekken. Iedere gemeente kan dat zelf bepalen. Bekijk eerst de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) of daar iets over in staat (voorbeeld). Staat daar niets over in, bekijk dan de gemeentelijke website of bel; soms is het mogelijk een (evenementen-)vergunning aan te vragen; indien toegekend dan zal deze alleen gelden voor de aanvrager voor de aangevraagde periode.
Het 'doel' van carbid schieten kan divers zijn. Uiteraard worden de boze geesten ermee weggejaagd, maar dat zal voor de meesten bijzaak zijn. Belangrijker is het samenzijn. Dan is er, bedoeld of onbedoeld, een competitief element wat bovendrijft: wie maakt de luidste knal, wie schiet het verst/hoogst, wie maakt er een blooper, afijn de gezelligheid zit er snel in.
Er zijn ook georganiseerde competities, waar de deelnemers strijden om prijzen. Er kan 'gescoord' worden op decibellen, door een bepaald doel te treffen, snelheid, hoogte, afstand, richting etc. Ook hier voert gezelligheid de boventoon.
Begin klein !! (tip) Om carbid schieten onder de knie te krijgen is het zeer aan te raden om klein te beginnen. Dit is leerzaam en geen verspilde moeite aangezien deze ervaring doorwerkt naar het 'grotere werk'. Ook leren omgaan met de vrijkomende krachten is een investering in veiligheid. De eerste -nog onschuldige- piep in de oren blijft je bij (!). Je kunt nu reeds beginnen. Dus: neem een kleine 'bus', zoals een verfblik of een Pringles-koker (dat geeft al een behoorlijke knal) en sla met een spijker een gat in de bodem. Doe een brok carbid erin, druppel wat water op de steen, en sluit de bus af met de deksel. Houd de bus tegen de grond met je voet, en hou dan een vlam bij het gaatje. filmpje |
Dit is minimaal nodig:
bus - afsluiter - ontsteker - carbid - water - spuitfles - beschermingsmiddelen
optioneel zijn: conservenblikje - autoband
de klassieke melkbus is nog altijd goed verkrijgbaar op marktplaats. Kies er een met een inhoud van 30 of 40 liter, liefst van aluminium (lichter; roest niet), maar in geen geval van koper. Is er een deksel bij geleverd, leg die dan direkt terzijde (zie 'afsluiter'). Controleer de bus op scheuren, bijvoorbeeld door de bus tot de rand toe te vullen met water, en deze een nachtje te laten staan.
Om het opgesloten gas in de bus te ontsteken moet daar een vlammetje of vonk bij kunnen komen, daarvoor moet er een gaatje van ongeveer ⌀3mm in de bus worden geboord, het zgn. 'zundgat' (zünd (D) = ontsteken (NL)). Kies de plaats van het zundgat zodanig dat de plaats van ontsteking midden onderin de bus is.
Een goed alternatief voor een melkbus is een omgebouwde gasbus.
het doel van de afsluiter is het gas in de bus bijeen te houden, tot het moment van ontsteking.
Een voetbal is daarvoor het meest geschikt (herbruikbaar; kan weinig schade aanrichten). Blaas de bal zodanig op dat deze nèt in de opening klemt.
Gebruik in geen geval een melkbus deksel. Dit omdat deze na verloop van tijd klem komt te zitten, waardoor het gas via een andere weg (bv scheur in de bus) naar buiten wil.
In het geval van een stalen bus+deksel kan het inslaan van de deksel vonken geven, wat een vroegtijdige ontsteking geeft (voorbeeld).
Alternatieven zijn: een rubberen schijf, of een stuk tapijt, met een touw verbonden aan de vaste grond.
De meeste incidenten bij het carbid schieten hebben te maken met de ontsteking.
Van belang is:
• controle over het moment van de knal.
• afstand tot de bus, zo groot mogelijk.
• plaats van ontsteken, bij voorkeur binnenin de bus.
De ontstekers die voldoen aan die eisen, zijn:
• komaansteker,
• piëzo ontsteking,
• elektronische ontsteker
Deze vereisen wel wat handigheid en creativiteit om op de bus gemonteerd te krijgen, maar het levert een hoop gemak en veiligheid op.
Ook mogelijk:
• fakkel op lange stok, gasbrander op lange stok
Met een 40-liter bus verbruik je ongeveer 1 kilo carbid op een halve dag. Carbid is, mits goed afgesloten, zo'n vijf jaar goed houdbaar. Dus: koop niet teveel carbid ineens.
Koop grote stenen (5cm+). Een carbidsteen is bruikbaar zolang deze nog een harde kern heeft (de gasproduktie zal na verloop van tijd wel afnemen).
Met de spuitfles kan nauwkeurig en consequent het carbid nat worden gemaakt.
De jerrycan zorgt ervoor dat je altijd genoeg water hebt, waarmee de spuitfles kan worden bijgevuld.
Maak minimaal gebruik van gehoorbescherming.
Optioneel zijn handschoenen, een (vuurwerk-)bril, en een blusdeken.
![]() |
![]() |
![]() |
Een bijprodukt van de reactie van carbid met water is een natte witte substantie, dat in de bus aankoekt. Om dit te voorkomen kan het carbid en water in het conservenblikje worden gedaan, dat vervolgens in de bus wordt gedaan.
Niet alleen houdt dit de bus schoon, maar zorgt er ook voor dat het carbid en water goed met elkaar reageren (de carbidbus hoeft niet meer geschud te worden), zorgt voor een lager carbid verbruik, en een consequente knal.
De ontploffing kan een behoorlijke terugslag geven (voorbeelden). De terugslag kan worden opgevangen door de bus gedeeltelijk in te graven, of vertikaal op de grond te zetten.
Een andere mogelijkheid is de bus schuin in een autoband te plaatsen (haal een afgedankte bij de garage), of van een pallet een plank te verwijderen, en daar de bus schuin in te plaatsen.
Zoals gezegd, het oefenen met het verfblik is niet voor niets geweest, want
de werkwijze voor 'normaal' carbid schieten is niet anders: doe carbid en water in een bus waarin een gaatje is geboord, sluit de bus af met een afsluiter, en ontsteek het gas.
De grotere bus brengt echter wel meer risico's met zich mee, vandaar is een iets uitgebreidere procedure nodig om het veilig te kunnen doen.
Vrijwaring: Carbid schieten is niet zonder risico. Het opvolgen van de tips op deze pagina biedt geen garantie op het voorkomen van ongelukken of schade. De lezer blijft zelf verantwoordelijk voor zijn handelen en de gevolgen ervan. |
Er is veel te lezen over carbid schieten, maar er is weinig informatie te vinden hoe een harde knal kan worden gemaakt.
'Size matters' en dat geldt zeker voor carbid schieten, maar ik vind het juist de uitdaging om de kleinste bus het luidst te laten knallen.
Dit hoofdstuk beschrijft hoe je jouw mede carbidschieters af kunt troeven, dus: hoe de hardste knal te maken is.
Waarom is de eerste knal krachtiger dan de daarop volgende knallen ? Na het volgen van dit hoofdstuk wordt dit duidelijk.
tip: lees het hele hoofdstuk ! Je zal dan het beste begrijpen waarom jouw knallen keer op keer de hevigste zullen zijn, en die van je vrienden gelukstreffers.
Met het oefenen met het verfblik zal de conclusie zijn:
Om een goede knal te vinden hoeft er slechts aan één 'knop' gedraaid te worden: de hoeveelheid toegevoegd water. |
te veel water toegevoegd | te veel gas | zwarte rook | zachte of geen knal |
steekvlam | |||
waakvlam uit zundgat | |||
bal wordt uitgedrukt | |||
brandende carbidstenen | |||
witte smurrie in bus | |||
te weinig water toegevoegd | te weinig gas | ||
te kort gewacht met ontsteken | niet al het water is omgezet | brandende carbidstenen | |
te weinig gas | |||
restgassen in bus | minder zuurstof |
![]() (teveel water) |
![]() (teveel water) |
![]() (te kort gewacht) |
horen | zien | oorzaak | oplossing |
geen knal | x | teveel gas (verstikt) | veel minder water |
geen knal | x | teveel restgassen van de vorige knal | bus tussendoor laten luchten (op zijn zijkant) |
geen knal | waakvlam uit zundgat | hoge gasdruk voorkomt dat vlam naar binnen slaat | veel minder water |
plop | de bal plopt er uit, vóór ontsteking | het gas drukt de bal uit de opening | veel minder water |
zachte/geen knal | x | niet genoeg gas gevormd | meer water |
zachte/geen knal | brandende carbidstenen | te kort gewacht met ontsteken | langer wachten |
zachte knal | zwarte rook, of steekvlam | gas/zuurstof verhouding te hoog | minder water |
harde knal | brandende carbidstenen | niet al het water is omgezet in gas | minder water |
harde knal | afsluiter vliegt ver weg | je hebt het door | niets meer aan veranderen (ok) |
Maar hoe is nu de ideale (luidste) knal te bepalen ? Daar kan je achter komen door te experimenteren met de hoeveelheid water. (vuistregel: '1ml water per liter businhoud' bijvoorbeeld: 50 liter bus → 50 ml water)
|
![]() |
(voor gevorderden)
(voor gevorderden)
Jazeker! En wel op de volgende manieren:
• gebruik maken van een hoger aandeel zuurstof.
de buitenlucht bevat normaal gesproken 21% zuurstof; de overige gassen doen niet mee aan de reactie, en hebben dus een nadelige invloed op de knal. Door het aandeel zuurstof te verhogen, bijvoorbeeld door 'zuivere' zuurstof toe te voegen, in plaats van de omgevingslucht, verbetert de luidheid van de knal.
• verversen van de businhoud.
De restgassen van de vorige knal beperken de luidheid van de nieuwe knal. Hierboven werd al de tip gegeven de bus op zijn kant te leggen, zodat de restgassen kunnen ontsnappen. Dit kan geforceerd worden met bijvoorbeeld een bladblazer/-zuiger.
• gebruik maken van een 'vortex' uitloop.
een vortex uitloop is een soort conische megafoon, zoals bij een hagelkanon. Het genereert een schokgolf, wat resulteert in een geluid als een donderslag (bij onweer).
• groter volume, of meerdere bussen tegelijkertijd afvuren.
spreekt voor zich.
Lekker knallen is natuurlijk fijn, maar het moet ook leuk blijven. Dus geen ongelukken. Hieronder volgt een beschrijving van de meest risicovolle situaties. Helaas óók gebaseerd op eigen ervaring (!).
herken deze situaties:
situatie: bij het ontsteken buiten de bus (bv aansteker), kan een 'waakvlam' ontstaan uit het zundgat
oorzaak: door hoge druk van het ontsnappende gas uit de bus slaat de vlam niet naar binnen.
hoe NIET oplossen: afsluiter verwijderen: hierdoor slaat de vlam naar binnen en volgt alsnog ontsteking (!)
hoe WEL oplossen (deze keer): doof de vlam (indien niet mogelijk: laat de vlam uitbranden, dan zal in de meeste gevallen de ontsteking alsnog volgen).
hoe oplossen (voorkomen):
1. zie de tabel: minder water toevoegen
2. maak gebruik van een kom-, piëzo-, of electronische- ontsteker, dan zal de ontsteking altijd van binnen de bus zijn
- blindganger
situatie: de bus gaat niet af
oorzaak: te veel of te weinig water toegevoegd, of teveel restgassen van de vorige knal aanwezig.
hoe oplossen (deze keer): zorg er eerst voor dat er niet onbedoeld alsnog een ontsteking kan plaatsvinden: dus doof een eventuele waakvlam, zorg dat geen open vuur in de buurt is, ... Leg dan de bus op zijn kant, niet gericht op jezelf of anderen, en verwijder de afsluiter. Na een paar minuten helemaal opnieuw beginnen.
hoe oplossen (voorkomen): zie link naar de oplossing tabel
voorkom deze gevaren:
- inslaan van een stalen melkbusdeksel
hierdoor kunnen vonken ontstaan (en dus een vroegtijdige ontsteking, zie afsluiter)
hoe oplossen (voorkomen): gebruik een bal (!)
- geen controle over het moment van de knal (weigerachtig, vertraagd).
geen controle hebben betekent: wachten tot een ongeluk gebeurt
hoe oplossen (voorkomen): maak gebruik van de juiste ontsteking, zie ontsteking
- verkeerd staan tijdens knal
de juiste positie is achter en naast de bus
- teveel alcohol drinken
het woord 'te' geeft al aan dat je dat beter niet kan doen
- geen beschermingsmiddelen
zie deze toelichting
- terugslag
bij het carbid schieten kunnen grote krachten vrijkomen, fixeer de bus daarom
- geen afstand houden
spreekt voor zich, maar als zelfs de burgemeester daar niet op let...
-
-
-
-
-
-
De initiele kosten bij het carbid schieten kunnen hoog zijn. Voor de set zoals beschreven in 'mijn opstelling':
melkbus | EUR | 35 | (link) | |
bal | EUR | 7 | (link) | |
gas bbq ontsteker | EUR | 25 | (link) | |
magneet | EUR | 1 | (link) | |
schakelaar | EUR | 1 | (link) | |
behuizing ontsteker | EUR | 5 | (link 1, 2, 3) | |
diverse | EUR | 10 | ||
totaal | EUR | 85 |
De figuur hieronder geeft schematisch mijn opstelling weer (de onderdelen zijn onderling niet in verhouding getekend).
Klik op een benaming voor een foto.
Verdere toelichting volgt onder de figuur
Toelichting:
De elektronische ontsteker, een gas BBQ ontsteker, maakt met behulp van een bougie een vonk binnenin de bus. De ontsteker wordt bediend door een trekschakelaar, die met een kort touw verbonden is met een zwakke magneet. Het trekkoord heeft aan het eind een stuk ijzer, dat kleeft aan de magneet.
De afsluiter is met behulp van een elastiek vastgemaakt aan het handvat van de bus.
Door het elastiek onderlangs het trekkoord te laten lopen, zal bij het knallen de magnetische verbinding automatisch worden verbroken. Na de knal kan de bus klaar worden gemaakt voor de volgende knal; als laatst wordt de magnetische verbinding weer gemaakt.
Hiermee is het risico van het onbedoeld ontsteken tot een minimum beperkt.
Dit filmpje laat het principe van de ontsteking zien.
Carbid (karbiet, carbuur) zoals gebruikt bij het carbid schieten ziet eruit als een steen met chemische formule CaC2 (calcium/koolstof). Carbid komt niet voor in de vrije natuur maar wordt kunstmatig gemaakt; reeds in de 19e eeuw was bekend hoe dat te doen.
In een oven wordt steenkool en ongebluste kalk verhit tot 3000℃. Na afkoelen blijft carbid over.
Door carbid met water te laten reageren ontstaat er acetyleen gas, wat brandbaar en explosief is.
Een van de toepassingen is het knalapparaat, waarmee vogels worden verjaagd uit een fruit boomgaard. Klik op onderstaande figuur voor een filmpje.
(eigen bezit)
Een andere toepassing in het verleden was als (carbid-)lamp, als verlichting voor fiets, auto of in de mijnbouw. Bij de carbidlamp wordt een kleine hoeveelheid carbid in een voorraadkamer bedruppelt met water. Het acetyleengas drukt zichzelf via een buisje naar buiten en daar verbrandt het.
Acetyleen wordt tegenwoordig nog gebruikt bij het autogeen lassen.
... en bij het carbid schieten ...
legaliteit:
vuurwerkverbod ?
mag het ? waar ? wanneer ?
mag ik carbid schieten bij ondertrouw ?
techniek:
wat heb ik minimaal nodig voor carbid schieten ?
kan je met een aluminium bus schieten ?
hoeveel kilo carbid heb je nodig ?
hoe lang met 1 kilo ?
wat is een zundgat ? en waar is het voor nodig ?
wat is een komaansteker ?
wat is een piëzo ontsteking ?
wat is een electronische ontsteking ?>
hoe luid is een goede knal ?
achtergrond:
hoe werkt carbid ?
hoe werkt een carbid lamp ?
wat is een carbid vergasser ?
wat is het witte spul dat achterblijft in de bus ?
hoe carbid langdurig bewaren ?
veiligheid:
is carbid schieten gevaarlijk ?
wat is minimaal nodig om veilig carbid te schieten ?
hoe kan ik veilig carbid schieten ?
wie is de BOCK ?
procedure:
hoeveel water erbij doen ?
hoe lang wachten ?
waarom krijg ik geen goede (harde) knal ?
waarom is de eerste knal krachtiger dan de daarop volgende knallen ?
waarom is de knal niet altijd even luid ?
wat zijn de belangrijkste factoren die de hardheid van de knal bepalen ?
waaraan herken je een goede knal ?
wat zijn gouden tips ?
[1] Carbidschieten nationaal erfgoed of internationaal speelgoed?