Carbid schieten - beginners

Carbid schieten: introductie; een handleiding voor beginners.

Hier is alle informatie te vinden die nodig is om te beginnen met carbid schieten: wat nodig is, hoe het te doen, en hoe het veilig kan.

(voor gevorderden is deze pagina interessant: Carbid schieten - de hardste knal).

Wat is het

Bij carbid schieten wordt water aan carbid toegevoegd, waardoor een explosief gas ontstaat. Een ontsteker brengt het gas tot explosie. Door dit in een bus te doen, en de bus af te sluiten met bv een bal, schiet de bal ver weg. Wellicht het leukste is de bijbehorende luide knal. Ook de prijs is leuk, vergeleken met knal vuurwerk.

Carbid valt niet onder de vuurwerkwet, maar dat betekent niet dat er zomaar overal afgevuurd mag worden. Meestal wordt alleen op oudjaarsdag geschoten, maar ook dan op gezette tijden en plekken. Iedere gemeente kan dat zelf bepalen. Bekijk eerst de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) of daar iets over in staat. Staat daar niets over in, bekijk dan de gemeentelijke website of bel; soms is het mogelijk een (evenementen-)vergunning aan te vragen; indien toegekend dan zal deze alleen gelden voor de aanvrager voor de aangevraagde periode.

Het 'doel' van carbid schieten kan divers zijn. Uiteraard worden de boze geesten ermee weggejaagd, maar dat zal voor de meesten bijzaak zijn. Belangrijker is het samenzijn. Dan is er, bedoeld of onbedoeld, een competitief element wat bovendrijft: wie maakt de luidste knal, wie schiet het verst/hoogst, wie maakt er een blooper, afijn de gezelligheid zit er snel in.

Er zijn ook georganiseerde competities, waar de deelnemers strijden om prijzen. Er kan 'gescoord' worden op decibellen, door een bepaald doel te treffen, snelheid, hoogte, afstand, richting etc. Ook hier voert gezelligheid de boventoon.

Begin klein

Aan te raden is te beginnen met een verfblik. Dat geeft al een behoorlijke knal. Haal een schoon blik bij de verfwinkel, en sla met een spijker een gaatje middenin de bodem.
Doe een brok carbid in het blik, druppel wat water op de steen, en sluit het blik af met de deksel. Houd het blik tegen de grond met je voet, en hou dan een vlam bij het gaatje. filmpje

Inhoud:
- Hardware
- Procedure
- Mijn opstelling

contact

nog 27 weken tot oudejaarsdag

Eerst volgt een beschrijving van alle spullen die nodig zijn ('hardware'), daarna een beschrijving hoe hiermee een knal te maken ('procedure'). Als laatste is mijn opstelling beschreven.

1. Hardware

Dit is minimaal nodig:
bus - afsluiter - ontsteker - carbid - water - spuitfles - beschermingsmiddelen
optioneel zijn: conservenblikje - autoband

1.1 bus

de klassieke melkbus is nog altijd goed verkrijgbaar op marktplaats. Kies er een met een inhoud van 30 of 40 liter, liefst van aluminium (lichter; roest niet), maar in geen geval van koper. Is er een deksel bij geleverd, leg die dan direkt terzijde (zie 'afsluiter'). Controleer de bus op scheuren, bijvoorbeeld door de bus tot de rand toe te vullen met water, en deze een nachtje te laten staan.
Om het opgesloten gas in de bus te ontsteken moet daar een vlammetje of vonk bij kunnen komen, daarvoor moet er een gaatje van ongeveer ⌀3mm in de bus worden geboord, het zgn. 'zundgat' (zünd (D) = ontsteken (NL)). Kies de plaats van het zundgat zodanig dat de plaats van ontsteking midden onderin de bus is.

alternatief: omgebouwde gasbus
top: RVS melkbus

1.2 afsluiter

de afsluiter is er slechts om te voorkomen dat het explosieve gas ontsnapt; er is geen andere reden.

aanrader: kies de oranje 'carbid' bal van het merk 'Champion'. Blaas die zodanig op dat deze nèt in de opening klemt.

alternatief: ik maak ook wel gebruik van een rubberen schijf, of een stuk tapijt, met een springtouw verbonden aan de bus
afrader: een melkbus deksel. Dit omdat deze na verloop van tijd klem komt te zitten, waardoor het gas via een andere weg (bv scheur in de bus) naar buiten wil. In het geval van een stalen bus+deksel kan het inslaan van de deksel vonken geven, wat een vroegtijdige ontsteking geeft (voorbeeld).
afrader: plastic folie (niet duurzaam)

1.3 ontsteker

De meeste ongelukken hebben te maken met de ontsteking, bespaar hier dus niet op.

Kies een ontsteker die:
• het altijd doet (fout)
• ontsteekt op het moment dat jij dat kiest (fout)
• binnen in de bus ontsteekt (zo niet, dan bestaat de kans dat het ontsnappende gas buiten de bus gaat branden, voorbeeld)
• op afstand bediend kan worden (fout)
De piëzo (link 1, 2), komaansteker (link 1, 2), en de electronische ontsteker (link 1, 2) voldoen alle aan die wensen. Ze vereisen wel wat handigheid en creativiteit om op de bus gemonteerd te krijgen, maar het levert een hoop gemak en veiligheid op.

aanrader: onkruidbrander op gas
alternatief: fakkel op lange stok
afrader: ander vuurwerk, aansteker

1.4 carbid

Met een 40-liter bus verbruik je ongeveer 3 kilo carbid op een dag. Carbid is, mits goed afgesloten, zo'n vijf jaar goed houdbaar. Dus: koop niet teveel carbid ineens.
Koop grote stenen (5cm+). Een carbidsteen is bruikbaar zolang deze nog een harde kern heeft (de gasproduktie zal na verloop van tijd wel afnemen).

1.5 water

1.6 (jerrycan en) spuitfles

De jerrycan zorgt ervoor dat je altijd genoeg water hebt, waarmee de spuitfles kan worden bijgevuld. Met de spuitfles kan nauwkeurig en consequent het carbid worden nat gemaakt.

1.7 beschermingsmiddelen

Maak minimaal gebruik van gehoorbescherming.
Optioneel zijn handschoenen en een (vuurwerk-)bril.

1.8 conservenblikje (optioneel)

Een bijprodukt van de reactie van carbid met water is een natte witte substantie, dat in de bus aankoekt. Om dit te voorkomen kan het carbid en water in het blikje worden gedaan, dat vervolgens in de bus wordt gedaan.
Niet alleen houdt dit de bus schoon, maar zorgt er ook voor dat het carbid en water goed met elkaar reageren (de carbidbus hoeft niet meer geschud te worden), zorgt voor een lager carbid verbruik, en een consequente knal.

1.9 autoband (optioneel)

De ontploffing kan een behoorlijke terugslag geven (zie 1, 2). De terugslag kan worden opgevangen door de bus gedeeltelijk in te graven, of vertikaal op de grond te zetten.

alternatief: plaats de bus schuin in een autoband (haal een afgedankte bij de garage).
alternatief: een pallet met 1 plank verwijderd.

2. Procedure

2.1 De knal

Eigenlijk is de werkwijze voor het 'normale' carbid schieten niet anders dan die van het verfblik.

Het zal blijken dat niet iedere knal even goed (luid) is. Dit heeft alles te maken met de verhouding carbid/water (eigenlijk: gas/zuurstof).
Door altijd genoeg carbidstenen te gebruiken, zeg twee tot drie grote brokken voor een 40 liter bus, zal al het water worden opgenomen door de stenen (het blikje helpt daarbij). Dus kan met de hoeveelheid water de gas/zuurstof verhouding worden geregeld.

Om een goede knal te vinden hoeft er slechts aan één 'knop' gedraaid te worden: de hoeveelheid toegevoegd water.

Door te luisteren en te kijken kan al snel de oorzaak van een slechte knal worden gevonden:
• te veel water resulteert in: zwarte rook, een steekvlam, voortijdig uitduwen van de bal, brandende carbidstenen, en/of natte witte smurrie in de bus. Een andere oorzaak kan zijn dat de bus beter belucht moet worden.
• als er geen knal is kan dat komen door òf te veel, òf te weinig water.

carbid_teveel_water — steekvlam
(teveel water)

carbid_brandende_stenen — brandende stenen

Dit alles wordt uitgebreid behandeld op de pagina: Carbid schieten - de hardste knal.

2.2 veilig

Lekker knallen is natuurlijk fijn, maar het moet ook leuk blijven. Dus geen ongelukken. Hieronder volgt een beschrijving van een veilige procedure. Helaas óók gebaseerd op eigen ervaring (!).

Vrijwaring: Carbid schieten is niet zonder risico. Het opvolgen van de tips op deze pagina biedt geen garantie op het voorkomen van ongelukken of schade. De lezer blijft zelf verantwoordelijk voor zijn handelen en de gevolgen ervan.

Een veilige knal verloopt ongeveer zo:

1. carbidstenen in het blikje, nat maken, het geheel in de bus stoppen
2. plaats de afsluiter
3. plaats de bus op een ondergrond of in een autoband of rek oid, in ieder geval zodat de bus niet door de terugslag naar achter kan schieten
4. kies als richting een vrij schootsveld, 50-75 meter, en dus niet richting mens of dier
5. gebruik gehoorbescherming
6. ga naast en achter de bus staan, op veilige afstand (zo dus niet). Let op waar anderen zich bevinden
7. laat omstanders weten dat je gaat schieten
8. vuur !: • let op waar je afsluiter heen gaat (ok); • gebeurt er niets ('blindganger') dan wordt dat veroorzaakt doordat er te veel of te weinig water is toegevoegd. In dat geval: leg de bus op zijn kant, niet gericht op jezelf of anderen, en verwijder de afsluiter. Na een paar minuten helemaal opnieuw beginnen.
9. leg de bus dan op zijn zijkant, dan heeft de kooldioxide kans om te ontsnappen
10. let op andere vrienden of zij ook klaar zijn met hun knal, en ga dan je afsluiter halen
11. klop het witte poeder van de carbidstenen af, en stop ze opnieuw in het blikje

3. Mijn opstelling

De figuur hieronder geeft schematisch mijn opstelling weer (de onderdelen zijn onderling niet in verhouding getekend).
Klik op een benaming voor een foto.
Verdere toelichting volgt onder de figuur

Toelichting:
De electrische ontsteker, een gas BBQ ontsteker, maakt met behulp van een bougie een vonk binnenin de bus. De ontsteker wordt bediend door een trekschakelaar, die met een kort touw verbonden is met een zwakke magneet. Het trekkoord heeft aan het eind een stuk ijzer, dat kleeft aan de magneet.
De afsluiter is met behulp van een elastiek vastgemaakt aan het handvat van de bus.

Door het elastiek onderlangs het trekkoord te laten lopen, zal bij het knallen de magnetische verbinding automatisch worden verbroken. Na de knal kan de bus klaar worden gemaakt voor de volgende knal; als laatst wordt de magnetische verbinding weer gemaakt.
Hiermee is het risico van het onbedoeld ontsteken tot een minimum beperkt.

Dit filmpje laat het principe van de ontsteking zien (materialen uit het filmpje komen niet geheel overeen met de tekening).