Carbid schieten - de hardste knal

Inhoud:
- recept
- horen en zien
- de ideale knal
- tips
- hard én veilig
- mijn opstelling

contact

nog 49 weken tot oudejaarsdag

Carbid schieten: je dacht een harde knal te maken - hoe krijg je een nog hardere ?

Er is veel te lezen over carbid schieten, maar er is weinig informatie te vinden hoe een harde knal kan worden gemaakt.
'Size matters' en dat geldt zeker voor carbid schieten, maar ik vind het juist de uitdaging om met de kleinste bus de luidste knal te maken.

Dit is een handleiding hoe je jouw mede carbidschieters af kunt troeven, dus: hoe de hardste knal te maken is. Ook worden (veiligheids-)tips gegeven. Tenslotte is mijn opstelling beschreven.

Waarom is de eerste knal krachtiger dan de daarop volgende knallen ? Na het volgen van deze handleiding is dit duidelijk.

De eerste tip is: lees het hele verhaal ! Je zal dan het beste begrijpen waarom jouw knallen keer op keer de hevigste zullen zijn, en die van je vrienden gelukstreffers.

Mocht je toch ongeduldig zijn, ga dan direct naar de probleem-oorzaak-oplossing tabel en de tips (maar kom wel terug om de rest te lezen).

recept

Om het idee van de hardste knal te begrijpen is het handig wat droge theorie te kennen.

De perfecte knal, en dus de hardste, ontstaat wanneer er een gasmengsel van gas en zuurstof wordt ontstoken, waarbij de verhouding van gas en zuurstof goed op elkaar is afgestemd.

a. carbid nat maken:: carbid + water = acetyleen + gebluste kalk : CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂
b. ontsteken:: acetyleen + zuurstof = kooldioxide + water : 2C₂H₂ + 5O₂ → 4C0₂ + 2H₂0

Waarom is dit handig om te weten:

• wanneer de verhouding acetyleen/zuurstof niet ideaal is, geeft dit een minder harde knal.: van deze verhouding is de hoeveelheid zuurstof niet te regelen (je maakt immers gebruik van de buitenlucht). Blijft over: of meer/minder steen, of meer/minder water. Water is het makkelijkst !; ---> wanneer er voldoende carbidstenen wordt gebruikt, kan de hoeveelheid acetyleen 'geregeld' worden met de hoeveelheid water. Kies daarom een manier van doseren, waarmee keer-op-keer dezelfde hoeveelheid water toegevoegd kan worden.
• er ontstaat kooldioxide. Dit is een kleur- en reukloos gas, zwaarder dan de omgevingslucht, wat in de bus achterblijft na de knal.: ---> waar kooldioxide is, kan minder zuurstof zijn, en dus geen ideale knal.
Het kooldioxide kan uit de bus worden gehaald door de bus, tussen twee knallen door, op zijn zijkant te leggen.
• er is maar weinig acetyleen nodig voor een flinke knal.: ---> de neiging is teveel water te gebruiken

horen en zien

Hierboven wordt beweerd: alles wat de ideale acetyleen/zuurstof verhouding verstoort, geeft een minder goede knal.

Wat betekent dit nou in praktijk:
• wanneer er te veel water is gebruikt, verdrijft het acetyleen alle lucht, zal er helemaal geen knal komen, of een zachte knal met roetlucht
• wanneer er te weinig water is gebruikt, of te kort gewacht is met ontsteken, dan is de acetyleen/zuurstof verhouding te laag, er volgt een zachte knal
• wanneer de bus na de vorige knal niet goed gelucht is, is er nog C02 in de bus en dus niet voldoende zuurstof
• branden de carbidstenen na de knal nog, dan is niet al het water omgezet in acetyleen. Er is dus teveel water gebruikt, of te kort gewacht met ontsteken

Deze tabel kan worden gebruikt voor het vinden van een oplossing:

horen	zien	oorzaak	oplossing
geen knal	x	teveel acetyleen (verstikt)	veel minder water
geen knal	x	teveel C02 van de vorige knal	bus tussendoor laten luchten (op zijn zijkant)
plop	de bal plopt er uit, vóór ontsteking	het acetyleen drukt de bal uit de opening	veel minder water
zachte/geen knal	x	niet genoeg gas gevormd	meer water
zachte/geen knal	brandende carbidstenen	te kort gewacht met ontsteken	langer wachten
zachte knal	zwarte rook, of steekvlam	acetyleen/zuurstof verhouding te hoog	minder water
harde knal	brandende carbidstenen	niet al het water is omgezet in acetyleen	minder water
harde knal	afsluiter vliegt ver weg	je hebt het door	niets meer aan veranderen

Hiermee is verklaard waarom de eerste knal luider is dan de daarop volgende knallen.

carbid_teveel_water — teveel water
steekvlam(l), zwarte rook(r)

• plek van de ontsteking.: ---> kies deze in het midden van de bodem. Een andere plek kan een steekvlam, of een 'holle knal' geven

• de wachttijd.: acethyleen is lichter dan zuurstof, dus het gasmengsel zal zich willen gaan scheiden, maar volgens bron[1] is de expansie maximaal bij een homogeen mengsel. Wacht dus niet 'te' lang.
• soort ontsteking.: volgens bron[1] is een luide knal gebaat bij een 'felle hete steekvlam', maw een piëzo of electronische ontsteking heeft de voorkeur

• de hoeveelheid carbid.: het is alleen mogelijk te weinig carbid te gebruiken. Nooit te veel. Als je veel carbid hebt gebruikt en de knal is niet ideaal, dan is er iets anders aan de hand. Zie tabel.
• 'drukopbouw' door het zundgat af te sluiten met je vinger.: dit heb ik nooit begrepen. Het impliceert ook dat je in de buurt bent van de bus tijdens ontsteking. Nooit doen dus.
• soort afsluiting.: de afsluiter moet ervoor zorgen dat het gasmengsel in de bus blijft, tot het moment van ontsteken. Dit de enige functie van de afsluiter. Geen andere reden dus; voor de hardheid van de knal maakt het dus ook niets uit.

de ideale knal

Maar hoe is de ideale (luidste) knal te bepalen ?
Daar kan je achter komen door te experimenteren met de hoeveelheid water (de hoeveelheid water bepaalt de hoeveelheid acetyleen, en dat bepaalt de verhouding acetyleen/zuurstof, en dus de hardheid van de knal).

vul een blikje met ruim voldoende carbidstenen
voeg een beetje (meer/minder) water toe
stop het geheel in de bus, en plaats de afsluiter
wacht 45-60 seconde, en ontsteek
leg de bus op de zijkant, zodat restgassen kunnen ontsnappen. Krab het blikje schoon. Klop het witte poeder van de stenen.
beoordeel de knal met behulp van de tabel, en bepaal of meer of minder water nodig is
begin weer opnieuw bij a. als je nog niet tevreden bent

alle tips op een rijtje

deze vier punten zijn het idee achter 'de hardste knal':

maak gebruik van voldoende carbidstenen, en varieer met de hoeveelheid water
kies een manier waarmee de hoeveelheid water goed en constant gedoseerd kan worden, bijvoorbeeld spuit-/knijpfles (tel het aantal seconden dat je knijpt), of een plantenspuit (aantal knepen in de handle), of een injectiespuit
om de hardste knal te vinden, begin je met zeer weinig water, en voeg je met iedere knal langzaam meer water toe.
laat de bus na iedere knal luchten door hem op de zijkant te leggen
doe de carbidstenen en het water in een blikje, dit voorkomt dat het witte restpoeder water opneemt en aankoekt in de bus; het blikje is ook makkelijker schoon te maken/houden. Het helpt ook bij het trefzeker toevoegen van het water aan de carbidstenen
kies de plaats van ontsteking onderin de bus, middenin, en niet in/tegen de zijwand
heb je het 'ideale recept' gevonden, houd dit vast (!). Varieer dan nog (subtiel) met hoeveelheid water, beluchtingstijd, plaats van de vonk in de bus (in mijn geval is de plek van de bougie te kiezen), ... afijn alles waarvan je denkt dat het van invloed is
experimenteer met verschillende afsluiters: deksel/bal/plastic/tapijt/plaat/... en vergelijk de hardheid van de knal, om zo te ontdekken dat het niet (veel) uitmaakt

Hard én veilig

Schieten met veel kabaal is natuurlijk fijn, maar het moet ook leuk blijven. Dus geen ongelukken. Dit gedeelte van deze webpagina is dan ook gewijd aan veilig carbid schieten. Helaas óók gebaseerd op eigen ervaring (!).

Vrijwaring: Carbid schieten is niet zonder risico. Het opvolgen van de tips op deze pagina biedt geen garantie op het voorkomen van ongelukken of schade. De lezer blijft zelf verantwoordelijk voor zijn handelen en de gevolgen ervan.

De hardware

bus

Een goede bus bevat geen scheuren. Verder maakt het niet veel uit, als er maar voor wordt gezorgd dat het geëxplodeerde gasmengsel op de plek de bus verlaat waar jij het wil. Controleer de staat van de bus ook jaarlijks, bijvoorbeeld door de bus vol met water te laten lopen (dek het ontstekingsgat af).

afsluiter

Knal liever niet met een melkbusdeksel, want die kan klem komen te zitten, waardoor via een andere zwakke plek in de bus het gas naar buiten wil. Een stalen bus deksel kan vonken veroorzaken. Kies daarom voor een bal.

ontsteking

de beste ontsteking is:
• een ontsteking waarbij het moment van ontsteken zelf gekozen kan worden. Daarmee wordt bedoeld: de bus kan niet vóór dit moment onverwacht afgaan, maar ook niet met een vertraging ná dit moment (slecht voorbeeld)
• een ontsteking waarmee afstand wordt gehouden
---> dus: geen ander vuurwerk gebruiken, geen lonten, geen aansteker, geen sigaret. Maar wel: gasbrander op stok, fakkel op stok, komaansteker, of een elektronische ontsteking

bescherming

maak minimaal gebruik van gehoorbescherming. Optioneel zijn handschoenen en een (vuurwerk-)bril.

De procedure

een veilige knal verloopt ongeveer zo:
1. carbidstenen in het blikje, nat maken, het geheel in de bus stoppen
2. plaats de afsluiter
3. plaats de bus op een ondergrond of in een autoband of rek oid, in ieder geval zodat de bus niet door de terugslag naar achter kan schieten (zo dus niet)
4. kies als richting een vrij schootsveld, 50-75 meter, en dus niet richting mens of dier
5. gebruik gehoorbescherming
6. ga naast de bus staan, op veilige afstand. Let op waar anderen zich bevinden
7. laat anderen weten dat je gaat schieten
8. vuur !
8a. gebeurt er niets ('blindganger') dan wordt dat veroorzaakt doordat de acetyleen/zuurstof verhouding niet goed is (zie tabel)
in dat geval: leg de bus op zijn kant, niet gericht op jezelf of anderen, en verwijder de afsluiter. Na een paar minuten helemaal opnieuw beginnen.
8b. is er wel een knal, leg de bus dan op zijn zijkant, dan heeft de kooldioxide kans om te ontsnappen
9. let op andere vrienden of zij ook klaar zijn met hun knal, en ga dan je afsluiter halen
10. terwijl je je afsluiter gaat halen, overpeins nog eens hoe de knal verliep, en raadpleeg in gedachte de tabel (die je inmiddels uit je hoofd kent (!) )
11. klop het witte poeder van de carbidstenen af, en stop ze opnieuw in het blikje

Mijn opstelling

De figuur hieronder geeft schematisch mijn opstelling weer (de onderdelen zijn onderling niet in verhouding getekend).
Beweeg met de muis over de verschillende onderdelen van de figuur voor meer informatie.

Zie hier een filmpje hoe dat in werkelijkheid gaat

bron(nen)

[1] Carbidschieten nationaal erfgoed of internationaal speelgoed?