Inhoud: chemie | horen en zien | de ideale knal | tips

Carbid schieten - de hardste knal

Carbid schieten: je dacht een harde knal te maken - hoe krijg je een nog hardere ? Een handleiding voor gevorderden.
(starters gaan naar Carbid schieten - starters)

Er is veel te lezen over carbid schieten, maar er is weinig informatie te vinden hoe een harde knal kan worden gemaakt.
'Size matters' en dat geldt zeker voor carbid schieten, maar ik vind het juist de uitdaging om de kleinste bus het luidst te laten knallen.

Dit is een handleiding hoe je jouw mede carbidschieters af kunt troeven, dus: hoe de hardste knal te maken is.

Waarom is de eerste knal krachtiger dan de daarop volgende knallen ? Na het volgen van deze handleiding is dit duidelijk.

De eerste tip is: lees het hele verhaal ! Je zal dan het beste begrijpen waarom jouw knallen keer op keer de hevigste zullen zijn, en die van je vrienden gelukstreffers.

Mocht je toch ongeduldig zijn, ga dan direct naar de probleem-oorzaak-oplossing tabel en de tips (maar kom wel terug om de rest te lezen).

de 'chemie'

Om het idee van de hardste knal te begrijpen, is het handig te weten wat er in de bus gebeurt.

Wanneer water reageert met carbid, ontstaat een gas. Tijdens de knal reageert het gas met zuurstof. Daarbij ontstaan weer andere gassen, zoals kooldioxide.

De perfecte knal, en dus de hardste, ontstaat wanneer er een gasmengsel wordt ontstoken, waarbij de verhouding van gas en zuurstof goed op elkaar is afgestemd. Wanneer de verhouding gas/zuurstof niet ideaal is, geeft dit een minder harde knal.

Onderstaand schema geeft aan wat de oorzaken en gevolgen zijn van een niet-ideale verhouding :

te veel water toegevoegd	te veel gas gevormd	hoge verhouding gas/zuurstof	zwarte rook
te veel water toegevoegd	te veel gas gevormd		steekvlam
bus niet laten luchten	te weinig zuurstof		'plop'
			waakvlam uit zundgat
			zachte/geen knal
te weinig water toegevoegd	te weinig gas gevormd	lage verhouding gas/zuurstof	zachte/geen knal
te korte tijd tot ontsteking
te weinig stenen gebruikt
(geen invloed)	te veel zuurstof
te korte tijd tot ontsteking	niet al het water is omgezet in gas	juiste verhouding gas/zuurstof	brandende carbid stenen
<-- oorzaak <--	<-- oorzaak <--	<-- oorzaak <--	<-- oorzaak <--
--> gevolg -->	--> gevolg -->	--> gevolg -->	--> gevolg -->

carbid_waakvlam_uit_zundgat — waakvlam uit zundgat
(teveel water)

Om een optimale knal te krijgen, zijn dit de belangrijkste tips:

gebruik ruim voldoende carbid stenen
laat de bus na iedere knal luchten (leg de bus op de zijkant)
wacht 'voldoende' lang met ontsteken (zie verderop)
varieer met de hoeveelheid toegevoegd water totdat de hardste knal gevonden is

horen en zien

Als de oorzaak bekend is, is de oplossing nabij.
Deze tabel kan worden gebruikt voor het vinden van een oplossing:

horen	zien	oorzaak	oplossing
geen knal	x	teveel gas (verstikt)	veel minder water
geen knal	x	teveel restgassen van de vorige knal *	bus tussendoor laten luchten (op zijn zijkant)
geen knal	waakvlam uit zundgat	hoge gasdruk voorkomt dat vlam naar binnen slaat	veel minder water
plop	de bal plopt er uit, vóór ontsteking	het gas drukt de bal uit de opening	veel minder water
zachte/geen knal	x	niet genoeg gas gevormd	meer water
zachte/geen knal	brandende carbidstenen	te kort gewacht met ontsteken	langer wachten
zachte knal	zwarte rook, of steekvlam	gas/zuurstof verhouding te hoog	minder water
harde knal	brandende carbidstenen	niet al het water is omgezet in gas	minder water
harde knal	afsluiter vliegt ver weg	je hebt het door	niets meer aan veranderen

* Hiermee is verklaard waarom de eerste knal luider is dan de daarop volgende knallen.

Naast de 'chemie' is er nog een factor die meespeelt:
• plek van de ontsteking.: ---> kies deze in het midden van de bodem. Een andere plek kan een steekvlam, of een 'holle knal' geven
Deze factoren spelen nauwelijks een rol:
• de wachttijd.: het gas is lichter dan zuurstof, dus het gasmengsel zal zich willen gaan scheiden, maar volgens bron[1] is de expansie maximaal bij een homogeen mengsel. Wacht dus niet 'te' lang.
• soort ontsteking.: volgens bron[1] is een luide knal gebaat bij een 'felle hete steekvlam', maw een piëzo- of electronische ontsteking, of komaansteker heeft de voorkeur
• soort afsluiting.: de afsluiter moet ervoor zorgen dat het gasmengsel in de bus blijft, tot het moment van ontsteken. Dit de enige functie van de afsluiter. Voor de hardheid van de knal maakt het dus ook niet (veel) uit.
Ongeloofwaardig ? Dit experiment bewijst het: zet je bus rechtop. Kies een vlakke afsluiter (tapijt, karton, plank, ..). Bereid de knal voor zoals je gewend bent. Ontsteek, maar vlak daarvoor haal je de afsluiter weg. Je zult zien dat de knal vrijwel gelijk is als anders.
bron[1] meldt: 'het gasmengsel heeft geen sterke opsluiting nodig'.
Deze factoren spelen geen rol:
• de hoeveelheid carbid.: het is alleen mogelijk te weinig carbid te gebruiken. Nooit te veel. Als je veel carbid hebt gebruikt en de knal is niet ideaal, dan is er iets anders aan de hand. Zie tabel.
• het zundgat afsluiten met je vinger.: dit heb ik nooit begrepen. Het impliceert ook dat je in de buurt bent van de bus tijdens ontsteking. Nooit doen dus.

carbid_steekvlam — steekvlam
(teveel water)

carbid_zwarte_rook — zwarte rook
(teveel water)

carbid_branden_stenen — brandende stenen

de ideale knal

Maar hoe is de ideale (luidste) knal te bepalen ?
Daar kan je achter komen door te experimenteren met de hoeveelheid water:

vul een blikje met ruim voldoende carbidstenen
voeg een beetje (meer/minder) water toe
stop het geheel in de bus, en plaats de afsluiter
wacht 45-60 seconde, en ontsteek
leg de bus op de zijkant, zodat restgassen kunnen ontsnappen. Krab het blikje schoon. Klop het witte poeder van de stenen.
beoordeel de knal met behulp van de tabel, en bepaal of meer of minder water nodig is
begin weer opnieuw bij a. als je nog niet tevreden bent

alle tips op een rijtje

De eerste vier punten zijn het idee achter 'de hardste knal'; aangevuld met overige tips:

maak gebruik van voldoende carbidstenen, en varieer met de hoeveelheid water
kies een manier waarmee de hoeveelheid water consequent gedoseerd kan worden, bijvoorbeeld spuit-/knijpfles (tel het aantal seconden dat je knijpt), of een plantenspuit (aantal knepen in de handle), of een injectiespuit
om de hardste knal te vinden, begin je met zeer weinig water, en voeg je met iedere knal langzaam meer water toe.
laat de bus na iedere knal luchten door hem op de zijkant te leggen
doe de carbidstenen en het water in een blikje, dit voorkomt dat het witte restpoeder water opneemt en aankoekt in de bus; het blikje is ook makkelijker schoon te maken/houden. Het helpt ook bij het trefzeker toevoegen van het water aan de carbidstenen
kies de plaats van ontsteking onderin de bus, middenin, en niet in/tegen de zijwand
heb je het 'ideale recept' gevonden, houd dit vast (!). Varieer dan nog (subtiel) met hoeveelheid water, beluchtingstijd, plaats van de vonk in de bus (in mijn geval is de plek van de bougie te kiezen), ... afijn alles waarvan je denkt dat het van invloed is
experimenteer met verschillende afsluiters: deksel/bal/plastic/tapijt/plaat/... en vergelijk de hardheid van de knal, om zo te ontdekken dat het niet (veel) uitmaakt

Bron:

[1] Carbidschieten nationaal erfgoed of internationaal speelgoed?